تفاوتهای رسانه های رایگان ( بویژه صدا و سیما)
در کشورهایی مانند ایران رسانه های مکتوب غیر رایگان و مهمترین رسانه الکترونیکی یعنی رادیو و تلویزیون رایگان هستند. در حالیکه که در برخی کشورها رادیو تلویزیون کاملا یا بخشی ازآن غیر رایگان است.
نظامهای ملی رادیو و تلویزیون از لحاظ ساختار مالی نیز تفاوت دارند. سه منبع مالی برای آنان متصور است.
1_ استفاده از بودجه سالانه دولت. در این صورت رسانه های دیداری و شنیداری جزو خدمات عمومی محسوب می شوند.
2_ بخش خصوصی . منابع آن را تامین می کند، اما استفاده کنندگان بصورت رایگان از آن استفاده می کنند، مانند کانال های آموزشی وابسته به یک دانشگاه یا رادیوهای آزاد که از سوی هواداران سندیکاها و حزب های سیاسی تامین می شوند، در همین نوع نیز ممکن است برا تامین هزینه ها، پرداخت های استفاده کندگان معادل حق اشتراک خدمت به صورت عوارض سالانه دریافت شود.
3_ استفاده از اگهی های تجاری : در این حالت صاحبان کالا به امید دستیابی به مشتریان بالقوه زمان برنامه ها را اجاره می کند.
رسانه های رایگان و بطور کلی رسانه های الکترونیک بر رسانه های غیر رایگان که بیشتر بصورت مکتوب هستند برتری هایی دارند. سرعت انتشار اطلاعات بشری در رسانه های مکتوب بسیار پایین است. چنان که می دانیم برای تهیه یک کتاب دست کم چند هفته وقت لازم است و انتشار روزنامه نیز چند ساعت طول می کشد، در حالی که فرستنده های رادیویی و تلویزیونی می توانند به کمک امواج صوتی و تصویری اخبار را بی درنگ منتشر سازند.
مزیت رسانه های مکتوب و غیر رایگان نیز برخورداری از نظم و امکان ارزیابی بهتر ان است، زیرا به دلیل سرعت عمل و انتشار مطالب و اخبار ، گاهی مطالب و اخبار رادیو و تلویزیون به دقت تنظیم نمی شود. همچنین رسانه های مکتوب بطور مفصل تر به انعکاس اخبار می پدازند در حالی که ممکن است سی خبر تلویزیون به اندازه چند خبر یک روزنامه فضا اشغال نکند.
در بعد درامدی ، درامد بسیاری از رسانه های مکتوب مانند روزنامه ها مجلات و رسانه های الکترونیکی غیر رایگان از طریق آگهی اشتراک تامین می شود. گاه مکن است 69 تا 90 درصد درآمدزدایی روزنامه ها از همین راه صورت گیرد. این وابستگی به درامد آگهی سبب افزایش روزافزون شمارگان این رسانه ها می شود. زیرا دو مزیت دارد:
1 _ افزایش مستقیم درآمد. 2 – جلب بیشتر آگهی دهندگان
از این رو، هدف اصلی سردبیران مطبوعات این است که مطالبی را چاپ کنند که می پندارند برای خوانندگان جالب است و آگهی دهندگان موجود و بالقوه را نیز بی دلیل نمی رنجاند. در این صورت گسترش مشارکت سیاسی و اجتماعی مردم و ایجاد زمینه مناسب برای افزایش آگهی های سیاسی ، هدف فرعی تلقی می شود.
پس از تلویزیون روزنامه پرشمارترین مخاب را دارد و بالاترین شمار روزنامه ها و مخاطبان آن در کشورهایی یافت می شود که بالاترین میزان درآمد سرانه را دارند. رادیو و تلویزیون های تجارتی نیز به درآمد آگهی وابسته هستند.
بین یک رادیو تلویزیون رایگان و غیر رایگان تفاوتهای مهمی وجود دارد بخش رایان مطالب گوناگون سیاسی و اجتماعی به ویژه مبارزات و مسائل نتخاباتی به دو دلیل در گسترش مشارکت مهم موثرتر است.
برای زمان تخصیص یافته، پولی پرداخت نمی شود و افراد فاقد ثروت نیز اجازه رقابت پیدا می کنند.
2- احتمال باور کردن آنچه می بینند، افزایش می یابد، زیرا می دانند نامزدهای انتخاباتی یا احزاب برنامه های پخش شده را کنترل نمی کنند، بلکه مسئولان بخش برنامه ها، این کار را می کند.
بطورکلی رسانه های رایگان و غیر رایگان مکمل عمدیگر محسوب می شوند
در ایران ، رادیو و تلویزیون به عنوان یک رسانه ای رایگان، برای افراد کم سواد یا زنان ک با رسانه ای غیر رایگان، ارتباط کمتری دارند، اهمیت به مراتب بیشتری دارد. دریک پژوهش مشخص شده که رادیو و تلویزیون ، در افزایش آگاهی زنان بیشترین کارآیی را دارند. در این پژوهش گزینه های زیربه ترتیب مشخص و بدان پاسخ داده شد.
1- استفاده از رسانه های رایگان همگانی ( رادیو تلویزیون): 2/60 درصد
2- استفاده از مواد نوشتاری ( کتاب و مجله) 1/8 درصد
3- شرکت در کلاس ویژه آموزشی : 4/11 درصد
4 – شرکت در انجمن ها و گروههای زنان: 3/20 درصد
توجه بش از شصت درصد از زنان به رادیو و تلویزیون وظیفه سنگین این رسانه را به سطح جامعه نشان می دهد. رسانه های غیر رایگان که معمولا غیر دولتی هستند، این مزیت را دارند که حق انتخاب و گزینش بیشتری برای مخاطب خود فراهم می آورند. یک شبکه تلویزیونی هرقدر که امکانات و توان برنامه سازی داشته باشند، معمولا نمی واند بیش از چندین کانال تلویزیونی راتحت پرسش قرار دهد. علاوه بر ان بطور طبیعی بر کلیه قسمت های چنین رسانه هایی سیاس واحدی حاکم است.
منبع : کتاب رسانه ها و راههای تقویت مشارکت مردم در صحنه های سیاسی -مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما
گرد آورند: محسن دالوند