فرهنگ ونقش آن بر مقاومت فرهنگی

دوستی خدا را جُستم و آن را در دشمنی با معصیت کاران یافتم . [امام صادق علیه السلام]

آسمان آبی

یادداشت ثابت - یکشنبه 93 دی 22 , ساعت 1:46 عصر

تعریف فرهنگ :culture: فرهنگ واژه ای فارسی مرکب از "فر" و "هنگ" است.فر به معنای شکوه و عظمت است و اگر به عنوان پیشوند بکار رود به معنای جلو ، بالا ، پیش و بیرون است "هنگ " از ریشه اوستایی سنگ است به معنای کشیدن ، سنگینی ، وقار است. اصطلاح فرهنگ دارای معانی و مفاهیم متفاوت و متنوع است و در سیر تاریخی خود معانی مختلفی را بخود گرفته است . از جمله می توان به معانی زیر اشاره کرد:
ادب ، تربیت ، دانش معرفت مجموعه آداب و رسوم و آثار علمی و ادبی یک ملت ، کتاب لغت –
نکویی پرورش ، بزرگی – ضیلت – شکوهمندی – هنر – حکمت– عقل – شاخ درختی که در زمین خوابانند و بر آن خاک ریزند ونیز تعلیم و تربیت ، آموزش و پرورش ، مکتب و ایدئولوژی
وسعت قلمروی فرهنگ به وسعت حیات اجتماعی انسان است و تمامی میراث های اندیشه و عمل انسان از آغاز تا امروز را شامل می شود.
تعریف تهاجم :
تهاجم از مصدر هجوم است . هجوم به معنای حمله ناگهانی ، یورش ، تاخت و تاز ناگهانی .
تهاجم به معنای به یکدیگر حمله کردن به یکدیگر هجوم بردن و یورش آوردن میباشد.
تعریف تهاجم فرهنگی:
با توجه به تعاریف فرهنگ و تهاجم ، معنای ترکیب تهاجم فرهنگی عبارت است از :
" حمله فرهنگی دو قوم یا دو گروه یا دو ملت بر یکدیگر به منظور تغییر و تبدیل عناصر و پدیده های فرهنگی قوم مقابل ".
بنابراین در تهاجم فرهنگی ، حمله دو جانبه و دوسویه مطرح است و دوقوم مقابل یکدیگر ، بر هم یورش می آورند.
تعریف تبادل فرهنگی:
ارتباط آزدانه و طبیعی دو قوم با یکدیگر که درآن عناصری از فرهنگ یک قوم بدون هیچ اجبار و الزامی به قوم دیگر منتقل گردد برخورد فرهنگی نامیده می شود.
نکته مهم در تبادل و برخورد فرهنگی ، چگونگی تأثیر پذیری جوامع از یکدیگر است در تبادل فرهنگی ، فرهنگ پذیری با میل و به دلخواه انجام می گیرد و هیچگونه نا برابری اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی بین دو گروه وجود ندارد و یا در صورت وجود برتری مادی و معنوی ، این امر زمینه تحکم فرهنگی آنان را فراهم نمی آورد .
تبادل فرهنگی بر اساس تفاهم فرهنگی صورت می گیرد .
تعریف سلطه فرهنگی :
سلطه فرهنگی عبارت است از مبادله یک جانبه عنا صر و پدیده های فرهنگی .
گروه سلطه گر سعی می کند با تکیه بر قدرت اقتصادی ، نظامی ، سیاسی و تبلغی خویش ، باورها ارزش ها و رفتارهای خود را در قوم دیگر حاکم نماید و هویت فرهنگی گروه مقابل را تضعیف ، تحریف و نابود سازد .
تعریف مقاومت فرهنگی:
مقاومت فرهنگی عبارت است از:
پاسداری آگاهانه و منطقی از فرهنگ خودی و برخورد هوشیارانه و هوشمندانه با فرهنگ بیگانه
مقاومت فرهنگی به ویژه در بعد فرهنگ اسلامی باید همه جانبه و جامعه گرا باشد زیرا فرهنگی که اسلام بنا نهاده است حیات هدف داری است که ابعاد کمال جویی ، زیبا خواهی ، علم گرایی
و آرمان طلب انسان ها را به شدت به فعالیت رسانده و همه عناصر فرهنگی را متشکل می سازد .
رمز موفقیت در مقاومت فرهنگی ، سناخت فرهنگ خودی و پدیده های اصولی و بنیاد ی آن است.
مفهوم واقعی تهاجم فرهنگی
تهاجم فرهنگی عبارت است از تلاش برنامه ریزی شده و سازمان یافته یک گروه یا یک جامعه برای تحمیل باور ها ، ارزش ها ، اعتقادات اخلاقیات و رفتار های مورد نظر خویش بر سایر گرو ه ها و جوامع .
مهاجم فرهنگی در صدد سلطه فرهنگی است .او سعی می کند با استفاده از برتری اقتصادی سیاسی تکنو لوژیکی نظامی اجتماعی به مبانی افکار و اعمال یک ملت هجوم آورد و با نفی و ترد آن ها زمینه حاکمیت اندیشه ، ارزشها و رفتار های مطلوب خویش را فراهم آورد .
بنابر این تهاجم فرهنگی به مفهوم نفی هویت فرهنگی و ملی ، پذیرش سلطه فکری و فرهنگی بیگانه ، تغییر باور ها و رفتار بر اساس ارزشهای مهاجمان ، دگر گونی روش ها و آداب و رسوم زندگی فردی و اجتماعی منطبق با الگوهای یگانه می باشد .

حیطه و قلمروی تهاجم فرهنگی:
جامعه یک مجموعه بهم پیوسته است که از نظام های متعدد و مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است این نظام های بهم پیوسته و عناصر درونی آن ها به ویژه افراد تشکیل دهنده آن ها در تعامل با یک دیگر بوده و برهم اثر گذاشته و ازهم تأثیر می پذیرند در تجزیه و تحلیل پدیده های اجتماعنظیر تهاجم فرهنگی بر اساس اندیشه سیستمی و نگرش جامعه نگر باید کلیه عوامل آشکار پنهان را مورد بررسی قرار داد که در این نگاه قلمروی تهاجم فرهنگی حمله به تمامی عناصر جامعه و نمود های آن است .
ویژگی های فرهنگ مهاجم:
مهمترین ویژگی های فرهنگ مهاجم که در اکثر مکاتب فلسفی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی اعم از ماکتب سرمایه داری و سوسیالیستی
خودنمایی می کند عبارتند از :
1- انسان محوری در برابر خدا باوری در اکثریت قریب به اتفاق تمدن های بشری در طول تاریخ خدا و خدا باوری محور اندیشه و فرهنگ انسان های بوده و مجموعه هستی از جمله انسان مخلوق او بوده است
در این فرهنگ انسان جایگزین خدا گشته و اومانیسم و انسان گرایی محور باور ها و اندیشه های بشر معاصر شده است .
2- علم جانشین مذهب
دست اورد های علم جدید که همان علم تجربی است و نیز نارسایی مذهب حاکم در غرب در پاسخگویی به نیازهای معاصر در عمومیت بخشیدن به این اندیشه انحرافی کمک شایانی نموده است.(نفی اصل امامت و نبوت)
3-اصالت دنیا و ماده گرایی در مقابل آخرت گرایی
در ادیان الهی ایمان به آخرت و قیامت همراه با باور دنیا و پذیرش محسوسات تبلیغ و ترویج شده است .در این اندیشه عالم غیب و عالم شهادت دو وجه از جهان موجود هستند
لیکن در فرهنگ غرب با نفی آخرت ، قیامت ، روح و غیب خلاصه شده است ودنیا آخرین منزلگاه بشر قلمداد شده است(نفی اصل معاد)
4-لذت جویی مادی د برابر آرامش خواهی معنوی
فرهنگ غرب با هدف قرار دادن دنیا و اصالت بخشیدن به عقل اقتصادی و تفکر تکنیکی سعی نمود خوشختب و سعادت انسان را در بهره جویی هرچه بیشتر از طبیعت و مواهب مادی خلاصه نماید به همین دلیل مصرف گرایی و تجمل گرایی و لا ابالی گری و در نتیجه و سرخوردگی ها اضطراب ها و استرس های ناشی از آن ویژگی های تمدن جدید است .
5- آزادی جایگزین آزادگی
انسان معاصر متأثر از فرهنگ غرب خود را از هر قید و بندی آزاد ساختند و سعی دارند تا سرحد ممکن از آزادی اقتصادی بهره جویند و از آزادی جنسی کام گیرد و از آزادی اجتماعی سودمند شود در صورتی که انسان تربیت شده در مکاتب آسمانی با درک عبودیت الهی آزادی خویش را مقید و مشروط دانسته و در راستای کسب آزادگی از امکانات و مواهب موجود استفاده می نماید.

_{^{محسن دالوند:کارشناس فرهنگی}}

نوشته شده توسط محسن دالوند | نظرات دیگران [ نظر]

درباره وبلاگ